การรักษาด้วยยายับยั้ง จานัสไคเนส อินฮิบิเตอร์ (Janus kinase inhibitor)
ยาจานัสไคเนส อินฮิบิเตอร์(Janus kinase inhibitor ย่อว่า JAK inhibitor อีกชื่อคือ Jakinib) เป็นกลุ่มยาที่ใช้ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ JAK1, JAK2, JAK3 และ TYK2 กลไกการออกฤทธิ์ที่สำคัญคือ การรบกวนและยับยั้งเส้นทางการส่งและแปลสัญญาณจากกลุ่มเอนไซม์จานัสไคเนสที่มีความผิดปกติเข้าสู่นิวเคลียสภายในเซลล์ ยากลุ่มนี้จึงทำให้การทำงานของเซลล์กลับมาเป็นปกติ และส่งผลให้อาการโรคทุเลาลง
ยาจานัสไคเนส อินฮิบิเตอร์ ถูกจัดแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ
- กลุ่มที่ได้รับการขึ้นทะเบียนและมีใช้ทางการแพทย์แล้ว เช่น
Ruxolitinib มีกลไกยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ JAK1 (JAK1 inhibitor) และ JAK2 (JAK2 inhibitor) ใช้บำบัดรักษา โรคพังผืดในไขกระดูก(Myelofibrosis) และ ภาวะ/โรคเลือดหนืดเนื่องจากเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ(Polycythemia vera) บางสถานพยาบาลอาจนำมาใช้รักษาโรคสะเก็ดเงิน(Psoriasis) และโรคข้อรูมาตอยด์(Rheumatoid arthritis)
Tofacitinib ออกฤทธิ์รบกวนการทำงานของ JAK3 (JAKnhibitor) ทางคลินิก ใช้รักษาโรคสะเก็ดเงิน และโรคข้อรูมาตอยด์
Oclacitinib ออกฤทธิ์ต่อต้าน JAK1 ถูกนำไปใช้รักษาอาการผิวหนังอักเสบของสุนัข
- กลุ่มยาที่อยู่ระหว่างการวิจัยพัฒนา: ยาจานัสไคเนส อินฮิบิเตอร์ หลายรายการที่รอการสรุปคุณประโยชน์ทางเภสัชวิทยา อาทิ ขนาดรับประทาน ภาวะยาตีกัน/ปฏิกิริยาระหว่างยา ตลอดจนกระทั่งภาวะแทรกซ้อน(ผลข้างเคียง)ที่อาจจะเกิดขึ้นและรอการนำมาใช้ได้อย่างจริงจังในอนาคต เช่น Baricitinib, Filgotinib, Gandotinib, Lestaurtinib, Momelotinib, Pacritinib, Upadacitinib, Peficitinib, และ Fedratinib
ยาจานัสไคเนส อินฮิบิเตอร์ มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น
- Jakavi (จาคาวี ) บริษัทผู้ผลิต คือ Novartis
- Xeljanz (เซลจานซ์) บริษัทผู้ผลิด คือ Pfizer
Cr: ต้องขอขอบคุณเจ้าของภาพประกอบและข้อมูลบางส่วนมา ณ ที่นี้ด้วยนะครับ